Ինքնահաշիվ. երբ և ինչպես կիրառել
Հայաստանի Հանրապետությունում գործող ընկերությունները հաճախակի հանդիպում են այնպիսի իրավիճակների, երբ նրանք պետք է կատարեն վճարումներ օտարերկրյա ընկերություններին մտավոր սեփականության օգտագործման համար: Նման դեպքերում հարց է առաջանում, թե արդյոք հայ ընկերությունը պետք է դուրս գրի ինքնահաշիվ, թե ոչ:
Ինքնահաշիվ. ընդհանուր հասկացություն
Ինքնահաշիվ է հանդիսանում հաշիվ-ապրանքագիրը, որը կազմվում է ԱԱՀ վճարող կողմից այն դեպքերում, երբ ծառայությունների մատուցողը կամ ապրանքների մատակարարը չի տրամադրել հաշիվ-ապրանքագիր: Այն կիրառվում է այն դեպքերում, երբ գործարքի մասնակիցներից մեկը ոչ ռեզիդենտ է:
Ռոյալթիի դեպքում ինքնահաշվի կիրառում
Եթե Հայաստանում գործող ընկերությունը (ռեզիդենտ) օտարերկրյա ընկերությունից (ոչ ռեզիդենտ) ձեռք է բերել որոշակի իրավունքներ, օրինակ` գրքի թարգմանության տպագրության իրավունք, ապա նա պետք է վճարի ռոյալթի: Ռոյալթի է հանդիսանում վճարումը, որը կատարվում է մտավոր սեփականության օգտագործման համար:
Օրենսդրության համաձայն, եթե ռեզիդենտը ԱԱՀ վճարող է, ապա նա պետք է դուրս գրի ինքնահաշիվ այն դեպքերում, երբ ոչ ռեզիդենտը չի տրամադրել հաշիվ-ապրանքագիր:
Օրինակ. գրքի թարգմանության տպագրության իրավունքի ձեռքբերում
2024 թվականին Հայաստանում գործող ընկերությունը անգլիական ընկերությունից 5 տարի ժամկետով ձեռք է բերել գրքի թարգմանության տպագրության իրավունք: 2024 թվականի հունվար ամսին Հայաստանի ընկերությունը վճարել է 2 000 $ կանխավճար invoice հիման վրա: 2024 թվականի արդյունքներով առաջացել է 200 $ ռոյալթի, սակայն անգլիական ընկերությունը չի տրամադրել invoice 200 $ ռոյալթիի համար:
Եզրակացություն. Եթե Հայաստանի ընկերությունը ԱԱՀ վճարող է, ապա 200 $ ռոյալթիի համար նա պետք է դուրս գրի ինքնահաշիվ, քանի որ անգլիական ընկերությունը չի տրամադրել հաշիվ-ապրանքագիր: Այս դեպքում Հայաստանի ընկերությունը պետք է կիրառի ինքնահաշվի կարգը:
